Dag 29 – Adieu Rwanda, enchanté Belgium

De laatste dag in Rwanda begon met een stevig ontbijt naar keuze. Vandaag hadden we heel wat tijd uitgetrokken om het Kigali Memorial Museum te bezoeken. Dit museum vertelt het leven van de Rwandezen voor, tijdens en na de genocide. Er was ook een uiteenzetting van de verschillende genocides van over de hele wereld. Buiten stonden ook verschillende herdenkingsmonumenten en grafzerken van de vele slachtoffers.

We werden allen heel stil van dit museum met z'n aangrijpende verhalen en beelden. Wij zijn er allen van overtuigd dat zoiets nooit en nergens meer ter wereld mag gebeuren!!!

Daarna gingen we nog onze laatste aankopen doen in het Hakumatt citycentre (een grote supermarkt gebaseerd op Westerse principes), aten een hamburger of pizza en reden terug naar ons hotel. Daar maakten we ons klaar voor onze lange vlucht en reden we naar Kigali aéroport. Daar namen we afscheid van Claudine, Fosca en Pieter. Mijn God, wat gaan we die mensen missen!

Na het vlotte inchecken hadden we nog anderhalf uur om gezellig met de groep samen te zijn en wat te babbelen of spelletjes te spelen. Rond ongeveer 20u stegen we op. In het vliegtuig dronken we schuimwijn om het peterschap van Augustijn te vieren, schreven we tekstjes voor elkaar, praatten we na en probeerden we onze schoonheidsslaapjes te doen. Want we wilden er goed uitzien voor onze familie en vrienden é!!

Met 20 minuten vertraging landden we, zochten we onze valiezen, namen we afscheid van de groep (snifsnif) en werden we verenigd met het thuisfront. (joepiejoepie)

WE HAD THE TIME OF OUR LIFE!!

Dag 28 – Adieu Butare, enchanté Kigali

Vanmorgen stonden we met een kleiner groepje (9 man) op omdat Joeri, Sanne, Tine, Leen en Elke vandaag de gorilla's in het wild bezochten. Ze ontmoetten een kleinere gorilla-familie, maar konden wel veel dichter bij de prachtige dieren komen. Ook voor hen bleek deze dure activiteit zeker de moeite waard!

De ‘thuisblijvers' aten hun typisch ontbijt (sandwich met banaan) en raapten nog hun laatste spullen samen om die in de valiezen te proppen. Om 8 u namen we afscheid van de mensen van ons gasthuis, laadden we alle koffers in en vertrokken we voor de laatste keer naar Kigali met de mini-bus. (voor sommigen geen spijtige zaak hoor!)

Rond 10 u kwamen we aan bij het Isimbihotel, waar we zouden overnachten.

Maar natuurlijk eerst de hoofdstad van Rwanda eens van naderbij bekijken...

We bezochten het herdenkingshuis van de 10 vermoorde Belgische para's (behoorlijk aangrijpend), passeerden de Belgische ambassade en een Belgisch schooltje en slenterden langs de souvenirshuisje van Caplaki waar onze laatste Rwandese centjes goed rolden.

's Avonds was de groep weer één, namen we een zalige, warme douche en gingen we uit eten bij ‘Chez Robert'. Sommigen bleven daarna nog wat hangen aan de bar, anderen keerden terug naar het hotel om te slapen, want het was een vermoeiende, maar toffe dag geweest.

Nos salutations et à tout à l'heure

Dag 27 – Laatste werfdag

Vandaag hadden we nog een tof werkje om ons werfleven af te ronden. We mochten in de laatste binnenkamer de voegen schilderen met verf. Het leek ons eerst een bizar werkje (voegen schilderen??), maar het resultaat vonden we echt mooi!

We hebben de materniteit dus niet kunnen afwerken en inwijden zoals oorspronkelijk verwacht, maar toch zijn we fier op onszelf met wat we tot nu toe samen met de locals verwezenlijkt hebben. We trokken foto's en maakten een filmpje om de vorderingen in vergelijking met begin juli te vergelijken. We zagen dat het goed was...

Normaal gezien zijn er nog 2 werkweken nodig om het volledig af te werken. Het materiaal dat nog nodig is, is reeds door ons aangekocht. 3 mensen van daar (architect John, werfleider Jean-Pierre en Claudine) zullen de werf nu zonder ons opvolgen en houden ons op de hoogte van de laatste ontwikkelingen.

Onder de middag gingen we voor de laatste keer eten in het klooster. Wat hebben we hier telkens ons buikje rond gegeten! Bedankt gastvrije zusters!

Daarna gingen we terug naar de werf voor het afscheidsfeestje. Elke Rwandese werknemer kreeg z'n geld voor de voorbije week en kreeg van ons nog een verrassing: een flesje frisdrank, een sandwich en een banaan. We deelden ook spulletjes van onszelf uit: hoedjes, petjes, werkmateriaal (zoals hamers, meters en werkhandschoenen), kledij en balpennen. De kindjes maakten we blij met ballonnen en voetballen. Heerlijk om mensen met zo iets kleins zo gelukkig te maken! Ze waren dan ook heel dankbaar. We maakten nog een groepsfoto van iedereen die op de werf een handje toegestoken had en verlieten voor de laatste keer ‘de chantier' met de mini-bus.

De muzungu's (= blanken) zullen de millabulu's (= zwarten) missen en vice versa!!!

Het busje reed niet rechtstreeks naar huis, maar we stopten na een tijdje bij de grootmoeder van Claudine. Een kranige vrouw van 104 jaar die in een half uurtje 2 blonde Leffes dronk. (‘tja, want van water roest je' : haar eigen woorden)

Aan haar huis grensde een stalletje met enkele huisdieren en het graf van haar zoon. Een typisch, gezellig huisje waar de vele kindjes uit de buurt altijd welkom waren. Mooi om te zien!

's Avonds werd er voor de laatste keer centjes gewisseld, naar de mani-pedicure gegaan en souvenirs gekocht in Butare-city. Ons laatste avondmaal in ons gasthuis was een bbq. Goed geprobeerd, maar velen snakken toch naar een echt goed biefstukske van bij ons.

De avond zette al duidelijk de toon voor het afscheid van morgen. We voelden allen dat het einde nu echt wel nabij is en deelden onze kledij uit aan de Charlotte, Leance, Bosco, Pieter en Venist (mensen die er steeds voor ons waren in het huis) en we vulden een koffer voor Soeur Solange die zij dan kan uitdelen aan de mensen van Sovu.

Velen kropen vrij vroeg voor de laatste keer onder hun muskietennet. (vooral de andere 5 gorilla-trekkers, want die moeten eveneens om half 3 op)

Miréwé (goedenavond) België

Dag 26 – Ieder gaat z’n gang

Vandaag was de groep opgesplitst in 3 deelgroepjes.

Tim, Augustijn, Delphine en Leen gingen gorilla's spotten in het noorden van Rwanda. Tom, Anneleen en Annick bezochten een schooltje en weeshuis in ...? Ze wilden er vooral verhalen van de papa van Anneleen opsnuiven.

De rest werkte verder op de werf. In de voormiddag werkten ze vlijtig samen met de gevangenen. In de namiddag bleek dat er nog heel weinig werk voor hen was en kwamen ze vroeger naar huis. Het schilderen zat er op, maar morgen zou er voor onze laatste dag nog voldoende werk zijn.

Het zien van gorilla's in het wild was een superervaring! We moesten reeds om half 3 's morgens vertrekken, maar 't was het waard. Eerst ongeveer 4 uur meerijden met een jeep, dan 3 uur klimmend wandelen in de jungle (van 2700m naar 3100m) om ten slotte oog in oog te staan met de grootste gorilla-familie van Rwanda. We mochten er een uurtje bij vertoeven (wel vanop 7 meter afstand) en de tijd vloog echt voorbij! We trokken heel veel foto's en maakten filmpjes van hun bezigheden: eerst slapen, dan spelen en uiteindelijk eten.

Vooral de silverbacks en de kleintjes vertederden ons!

Na dat verplichte uur keerden we terug door de wildernis waar we genoten van de heerlijke geuren van de natuur en deze onvergetelijke belevenis.

's Avonds was de volledige groep weer herenigd en praatten we na over de voorbije dag, speelden we ‘Presidenten', lazen we dikke boeken en zochten we kledij en materiaal om morgen af te geven aan de Rwandezen als afscheid.

Inderdaad, het zit er bijna op...

Groetjes van de guitige gorillagapers

Dag 25 – Vandaag is roze

Vandaag stond er ons op de werf een verrassing te wachten... Wel 100 roze mannetjes kwamen er in groep aan. (En nee, het waren niet de bijwerkingen van onze malariapillen die dit teweeg brachten) Het waren Rwandese gevangenen uit Butare. Ze kwamen een halve dag helpen op de werf. Wij vonden het heel merkwaardig dat gevangenen hier zomaar kwamen werken samen met de plaatselijke bevolking. (zeker als je dit kadert in hun genocide-verleden) Ook raar dat de militairen en de gevangenen zo gemoedelijk met elkaar omgingen. En dat homoseksualteit hier strafbaar is...

Soit, hun taak was vooral het verbreden en egaliseren van de ‘tuin' rond de materniteit. Behalve een grote tak die de verkeerde richting uitviel, hebben ze hun job goed gedaan. Morgen en overmorgen in de vroegte komen ze terug.

In de namiddag was het zeer rustig op de werf en schilderden we de ramen en deuren verder. Joeri, Leen en Tine bezochten de hoofdstad Kigali (omdat ze daar zaterdag geen kans meer toe hebben) en Elke, Sanne en Kathy maakten gebruik van hun verlofnamiddag om souvenirs te kopen en te kuieren in Butare.

's Avonds maakten we kennis met de Belgische man van Claudine, Luk Cannoodt. Een heel vriendelijke man die ons het volledige project vanaf het prille begin uit de doeken deed. We vierden ook hun derde huwelijksverjaardag met witte wijn en taart. Daarna gingen de meesten nog naar Butare om de avond af te ronden.

Toedeloe uit Butaroe

Dag 24 – De realiteit is soms hard!

Op de werf van het zelfde laken een broek: elektriciteit leggen, sanitaire buizen onder de grond stoppen en controleputjes metselen, schilderen van ramen en deuren, aardekluiten verplaatsen naar het bos en aarde wegvoeren met de kruiwagen,... Bij dit laatste hielpen enkele Rwandese kindjes graag mee! Schitterend om te zien hoe kinderen van hier echt beginnen los te komen.

Werkmateriaal zoals een kruiwagen, een jutezak en bakjes om zand te verslepen zijn voor hen droomspeelgoed om zich een middag volop te amuseren.

We beginnen nu ondertussen wel de realiteit onder ogen te zien dat het afwerken van de materniteit een utopie is! We blijven ons natuurlijk inzetten, maar we beseffen dat wij het inwijden van de materniteit niet zullen kunnen meemaken. De tijd is te kort. Jammer, maar helaas!

Na het werk gingen we de naburige dorpjes spotten. Jan-Felix, zijn zus en Charles (3 mensen van de werf) waren onze gids. In het begin vergezelden de ronddolende kinderen van de werf ons, maar na een tijdje moesten ze achterblijven. Het was voor de meesten van ons opnieuw een les in nederigheid: armtierige huisjes waar ze met meestal 10 mensen in wonen, joelende schoolmeisjes in blauwe kleedjes, massa bedelende handjes en geiten als favoriete huisdieren. We maakten een wandeling van ongeveer anderhalf uur door het glooiende landschap en op het einde kwam ons vertrouwde mini-busje ons oppikken.

's Avonds bleven sommigen thuis, anderen gingen inkopen doen in de supermarkt Matar, nog anderen gingen naar het cyber-café en sloten de avond af met een glaasje wijn in ons stamcafé Ibis. Gezelligheid troef!

Lieve kusjes uit Rwanda

Dag 23 - Moet er nog verf zijn?

Vandaag was de start van onze laatste werkweek. Heel wat karweien stonden op het programma, waarbij het op z'n Afrikaans soms wat chaotisch verliep...

Onze 2 vaste elektriciens (Tom en Anneleen) probeerden om ervoor te zorgen dat er vrijdag licht in de duisternis is, maar werden wat belemmerd in hun werk omdat plafonds en vloeren ook priotair waren.

De mannen van den sanitair (Tim en Augustijn) metselden vandaag muurtjes om de afwasbakken op te plaatsen. Ze begonnen ook naast onze superstevige septische put greppels te graven om buizen in te stoppen.

De woeste wegenwerkers (Joeri en Leen) metselden enkele trapjes vandaag om de overgangen wat vlotter te laten verlopen. Hoezo, een waterpas nodig bij het metselen?

Ten slotte waren er ook de schilders. 's Morgens werd er aangevangen met het schilderen van de binnenmuren. Met de verfrol in de hand, kwamen we door een groot stuk van de binnenkant! 's Middags kregen de rode ramen en deuren (dat rood was dus weldegelijk een primer!) de eerste echte verflaag. We hadden wel onze vragen bij de verf... Deze moest verdund worden met water... maar verf die de textuur heeft van melk vonden wij wel wat bizar! Soit, vlijtig zoals we zijn, deden we wat van ons verwacht werd.

Na het gebruikelijke doucheritueel en het avondmaal rond 18u speelden we met z'n allen UNO en Pim Pam Pet. Dan nog wat boeken of tijdschriften lezen, dagboeken aanvullen en Mützigs drinken (sommigen dan toch) kropen we één voor één onder de wol.

Warme groet aan het eveneens zonnige België

Dag 22 – Op z’n zondags

Zoals het bij een typische zondag past, sliepen we ‘s morgens langer uit, ging de helft naar de mis (!!!) en gingen de anderen shoppen. Ieder deed waar hij zin in had... Heerlijk!

Het shoppen hield voor de meesten ‘souvenirjacht' in. In de stad Butare heb je enkele toffe souvenirwinkeltjes en een indrukwekkende verscholen markt. De Rwandese franken rolden naar hartenlust, want we wilden het thuisfront (die de meesten nu wel wat begonnen te missen...) graag een Afrikaans cadeautje bezorgen bij onze terugkomst.

De katholieke viering was een ware tijdsmarathon. Welgeteld 2 uur en drie kwartier verbleven we in een kerk waar een afbeelding van Jezus of een kruis onbestaande was. De sfeer was er super, dus de tijd vloog voorbij ! Sommige kregen echt kippenvel bij het aanhoren van de vele ritmische klanken die verschillende koren (studenten, getrouwde vrouwen, kindjes, gemengd koor) onder begeleiding van een band, produceerden. De liedjes werden afgewisseld met momenten van gebed waar de Rwandesen totaal in opgingen. Het was nu eens ons beurt om te staren!

Tussendoor waren er ook sprekers (dominees) die met elkaar en soms met het publiek in gesprek of beter gezegd in discussie gingen. Zalig om mee te maken!

Onder de middag aten we met de volledig verenigde groep in Hotel Ibis. Opnieuw een typische Belgische maaltijd smaakte hoor!

Daarna gingen we samen naar het nationaal museum van Rwanda in Butare.

Binnen kreeg je via uitgestalde voorwerpen en bijhorende tekst, uitleg over alle facetten van het Rwandese leven. Leerrijke uitstap dus! Buiten bezochten we de koningswoning, enkele typische hutjes en een werkplaats om potten te bakken.

We eindigden de zondag gezellig in ons huisje. Iedereen was moe van het weekend en ging vroeg slapen om uitgerust te zijn voor de nieuwe werkweek...

Hoe voorbeeldig kan je zijn!

Zondagse zoenen uit Sovu, Butare